TÜBİTAK
ULUSAL GÖZLEMEVİ
Ara

Yer-Ay Uzaklığının 2022 Yılı Boyunca Değişimi

Yer etrafındaki yörüngesinin eliptik olması nedeniyle doğal uydumuz Ay her bir dolanımını, kavuşum dönemi olan ~29.5 günde (1 ay) tamamladığında, Yer'e en yakın (enberi) ve en uzak (enöte) konumlarından geçer. Ay, bir yıl içinde en az on iki defa bu konumlarda bulunur. Ay'ın yörüngesi, hem Yer hem de Güneş tarafından uygulanan kütle çekim nedeniyle oldukça dinamik bir yapıya sahiptir. Bu nedenle Ay'ın herhangi bir andaki konumunu hassas olarak belirleyebilmek için uzun hesaplar yapılması gerekir.

Yörüngesinin böylesine dinamik bir yapıda olması nedeniyle, Ay'ın yörüngesi üzerinde bir yıl içinde bulunacağı enberi ve enöte konumları da birbirinden farklı olur. Diğer bir deyişle, yıl içinde göz önüne alınacak herhangi bir enberi noktası için Yer-Ay uzaklığı, aynı yıl içinde göz önüne alınacak başka bir enberi noktasındaki Yer-Ay uzaklığından farklı olur. Aynı durum enöte noktaları için de geçerlidir.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi araştırmacıları tarafından hesaplanan 2022 yılı Yer-Ay uzaklığının değişimi Şekil 1'de gösterilmiştir. 2022 yılı içinde uydumuzun her ay dönemsel olarak gezegenimize nasıl yaklaşıp uzaklaştığı açıkça görülmektedir. Ayrıca, özellikle enberi noktalarının (şekildeki dalga deseninin çukur noktaları) birbirinden farklı uzaklıklara sahip olduğu da görülmektedir.

2022 yılı içindeki tüm enöte noktaları birlikte değerlendirildiğinde, 29 Haziran 2022 sabah saatlerinde (bu ana karşılık gelen evresi “yeni ay” olacaktır) uydumuzun gezegenimize yıl içindeki en uzak noktasında bulunacağı görülür. Bu anda uydumuzun bize uzaklığının 406 576 km olacağı hesaplanmıştır. Ay’ın 2022 yılında Yer’e en uzak konumundan geçişinin gündüz saatlerinde gerçekleşmesi ve yeni ay evresindeki uydumuzun Güneş’e çok yakın olması nedeniyle bu olay esnasında Ay’ın gözlenmesi mümkün olmayacaktır.

Aynı değerlendirme enberi noktaları için yapıldığında Ay'ın 13 Temmuz 2022 Türkiye Bölge Zamanına göre öğlen saatlerinde (bu ana karşılık gelen evresi “dolunay” olacaktır ) gezegenimize en yakın noktada bulunacağı ve bu andaki uzaklığının 357 264 km olacağı hesaplanmıştır. Ay’ın 2022 yılında Yer’e en yakın noktada bulunacağı bu anda, uydumuz dolunay evresinde olacak ancak Türkiye’de ufkun altında olacaktır. Bununla beraber, 13 Temmuz 2022 akşamı ufuktan yükselecek olan dolunayın, 2022 yılı içinde gözlenebilecek en büyük göreli boyuta sahip dolunay olacağı söylenebilir. Özellikle Ay gözlemine ilgi duyan gökyüzü meraklıları 13 Temmuz 2022 akşamı Ay gözlemi yapabilirler.

Doğal uydumuzun, 2022 yılı içinde ortalama enberi uzaklığı 362930 km, ortalama enöte uzaklığı da 405295 km olarak hesaplanmıştır. Enberi ve enöte noktalarının ortalaması da ortalama Yer-Ay uzaklığı olarak kabul edilir ve bu da 384112 km olarak hesaplanabilir. Hesaplanan bu uzaklıklardaki istatistik hata 1 km’nin altındadır.

Ay’ın enberi ve enöte noktalarındayken dolunay evresine denk gelmesi halinde gökyüzündeki göreli büyüklükleri TUG teleskoplarından elde edilen görsel ile Şekil.2’de gösterilmiştir. İki durum arasındaki göreli boyut farkı, her iki dolunayı aynı anda gökyüzünde gözlemek mümkün olmadığından çıplak gözle hissedilemez. Bununla beraber, her iki durumda alınacak fotoğrafların karşılaştırılmasıyla göreli boyut farkı net olarak görülebilir.

Etiketler: 
21.03.2022
-A +A