TÜBİTAK
ULUSAL GÖZLEMEVİ
Ara

Karadelikten Çekim Dalgaları Gözlemi

A. Einstein 1916 yılında, genel görelilik denklemlerinin çözümünden çekimsel dalgaların varlığını öngörmüştü. Daha sonra, 1916 yılında Schwarzchild alan denklemlerinin çözümünü yayınlamış ve sonradan bunun bir karadeliği tanımladığı anlaşılmıştır. 1963 te ise Kerr bu çözümleri eksenel dönme yapan karadeliklere genellemiştir.

İlk öngörüden yaklaşık 100 yıl sonra, 14 Eylül 2015'te LIGO'da  (Laser Interferometer Garavitational-Wave Observatory) Abbott ve arkadaşları tarafından çekimsel dalgalar gözlenmiştir. Bu makale, fizik dünyasının saygın dergilerinden  “Physical Review Letters” de yayınlanmıştır (12 Şubat, 2016).

Gözlenen dalga şekli genel görelilik kuramının, içeriye doğru spiral bir hareketle birbiri üzerine düşen, çarpışan ve sonunda tek bir cisim haline gelen bir çift karadelik sisteminden kaynaklı, öngörüsüne uygunluk gösterdiği belirtilmektedir.

Yazarların verdiği kaynak (GW150914) parametrelerinden anlaşıldığı kadarıyla birincil karadeliğin kütlesi 36, ikincil  karadeliğin kütlesi ise 29 Güneş kütlesi mertebesindedir. Birleştiklerinde oluşan tek karadeliğin kütlesi ise 62 Güneş kütlesidir. Buradan da anlaşılacağı gibi 3 Güneş kütlesi gibi bir miktar çekimsel dalga olarak yayılmış ve gözlenen dalgalar bunlardır.

Yazarlar, gözlenen dalga şekillerinden gelen dalgaların, birbiri üzerine düşen ve tek bir karadelik oluşturan çift karadelik sisteminin genel görelilik öngörüsüyle örtüştüğünü ifade etmektedir.Ayrıca çalışmada, bu gözlemlerin çift karadelik sistemlerinin varlığına, bunun ilk çekimsel dalga gözlemi olduğuna ve birbiri üzerine düşüp tek karadelik haline gelen ilk karadelik sistemi olduğuna işaret edilmektedir. Makale yazarları arasında Türk bilimcimiz Hüsne Dereli'de yer almaktadır.

Birbirlerinden 0,01 ışık saniye uzakta H1 (Hanford) ve L1 (Livingston) gözlemevleri ve içindeki LIGO alıcısı çizimi (a) ile gözlemevlerinin frekans - gerilme gürültüsü grafiği (b) söz konusu makaleden alınmıştır.

Makaleye ulaşmak için tıklayınız. 

17.02.2016
-A +A