26 Mayıs 2021 tarihinde akşam güneydoğu ufkundan yükselecek ve dolunay evresinde olacak olan Ay, aynı zamanda yörüngesi üzerinde enberi noktasında bulunacak, yani yörüngesi üzerinde gezegenimize en yakın noktadan geçecek. Yer’e en yakın konumda olması nedeniyle diğer dolunaylardan daha büyük görünecek olan bu dolunay Süper Ay olarak adlandırılıyor.
Ay, Yer etrafındaki yörüngesinin eliptik olması nedeniyle her yörünge döneminde (1 ay) Yer’e en yakın ve en uzak konumlarda bulunuyor (Şekil 1). Bununla beraber, Ay'ın yörüngesi Yer'in ve Güneş'in çekim etkileri nedeniyle kararlı kalamadığı için uzayda yavaşça ama sürekli olarak doğrultu değiştiriyor. Bu da her yörünge dönemi için enberi ve enöte konumlarının ve zamanlarının da değişmesine neden oluyor.
Şekil 1: Enberi ve enöte uzaklıkları 2021 yılının ortalama değerleri olarak alınmıştır [1]
Buna bağlı olarak 2021 yılı içinde gerçekleşecek birçok enötede olma durumu arasında Ay'ın gezegenimize en uzak olduğu geçiş 12 Mayıs 2021 TSİ saat 00:53’te, Ay ilk hilal evresindeyken gerçekleşmiştir. Bu anda Ay’ın gezegenimize uzaklığı 406512 km olmuştur. Benzer biçimde 2021 yılı içinde gerçekleşecek enberide olma durumları arasında uydumuzun bize en yakın olacağı tarih ise 4 Aralık TSİ saat 13:03’tür. Bu sırada Ay küçülen şişkin evrede (dolunay ile son dördün evreleri arasında) olacak ve 356794 km uzaklıktan geçecektir. Aşağıdaki grafikte Ay’ın 2021 yılı boyunca gezegenimize olan uzaklığının değişimi görülmektedir. Dikkat edildiği gibi pek çok enberi ve enöte durumu görülmekte ama en yakın ve en uzak olma durumu yukarıda belirtilen tarihlerde gerçekleşmektedir.
Şekil 2
26 Mayıs tarihinde ise Ay, sabaha karşı TSİ saat 04:50’de enberi noktasında olacak ve Yer’in merkezinden 357311 km uzaklıkta bulunacaktır. İşte tam da bu zamanlarda Ay dolunay evresinde olacak ve Yer’e en yakın konumda olmasından dolayı da daha büyük görünecek ve Süper Ay olarak adlandırılacaktır.
İlginç bir tesadüf daha ise yine tam da Ay’ın Yer’e en yakın olduğu bu tarihte Ay tutulmasının da gerçekleşecek olmasıdır. Bilindiği üzere Ay tutulması sırasında Ay, Yer’in tam gölge konisi içerisine girer. Ancak Yer atmosferi nedeniyle Güneş’ten gelen mavi bölgedeki ışıklar saçılırken, kırmızı bölgedeki ışıklar Ay yüzeyini aydınlatır ve Ay’ın kırmızı görünmesine sebep olur. Bu durum halk arasında Kanlı Ay olarak adlandırılır. Tam o anda Ay, Yer’e en yakın konumdaysa da Süper Kanlı Ay olarak adlandırılır. Avustralya ve Büyük Okyanus civarındaki ülkelerden gözlenebilecek olan Süper Kanlı Ay maalesef ülkemizden gözlenemeyecek [2]. Bizler Ay’ı yalnızca Süper Ay olarak gözleyebileceğiz.
TUG Bakırlıtepe Yerleşkesinden Süper Dolunay gözlemini izlemek için tıklayınız.