Özet:
Proje Yürütücüsü: Timur ŞAHİN, ÖZET: Bu çalışmada seçilmiş Galaktik RV Tau türü post-AGB yıldızları için güncel dikine hız ölçümlerinin tespiti hedeflenmektedir. TFOSC'la elde edilecek dikine hızlar literatürdeki dikine hız ölçümleri ile birlikte değerlendirilerek program yıldızları için güncel dönem değerlerinin tespitinde kullanılacaktır. Çalışmada TFOSC'la bulunacak dikine hızlar Hipparchos paralaks hataları nispeten düşük program yıldızları için kinematik özelliklerin (i.e. uzay hızları) ve Galaktik yörünge parametrelerinin (e.g. Rm, ev, zmax) tespitinde kullanılacaktır. 2018B dönemi içersinde başvurusu yapılmış 18BRTT150-1359 no'lu gözlem projemiz kapsamında RTT150 Coude tayfçekeri ile elde edilecek güncel element bolluklarının, elde edilecek Galaktik yörünge parametreleri ile birlikte değerlendirilmesi sözkonusu metalce fakir program yıldızlarının doğalarının anlaşılması aşamasında önemli bir rol oynayacaktır. Not edilmesi gerekli önemli bir husus ta RV Tau türü değişenlerin önemli bir kısmının kimi zaman küresel küme üyesi yıldızlar kimi zaman ise galaktik halo karekteristikleri sergileyen alan yıldızları olarak karşımıza çıkmalarıdır. Literatürde sözkonusu bu post-AGB alt gurubu yıldızlarının çoğu için duyarlı paralaks / uzaklık ölçümleri yer almamaktadır. Dolayısıyla sözkonusu yıldızlar için güvenilir uzaklıkların temini mümkün olmamaktadır: GCVS'de listelenen 122 adet RV Tau türü yıldızın ancak 11 tanesi için Hipparcos astrometrik uydusu tarafından gerçeklenmiş trigonometrik paralaks ölçümleri mevcuttur. Bu 11 yıldızın 4'ü için paralaks hataları ölçülen paralaks değerleri ile karşılaştırılabilecek değerdedir. Bu çerçeve GAIA tarafından sağlanacak paralaks değerleri Hipparcos uydusu tarafından paralaks ölçümleri gerçeklenmiş fakat ölçüm hataları nispeten büyük kaynaklar için büyük bir avantaj sağlayacağı düşünülmektedir. Buna karşılık gözlem projesi kapsamında daha gerçekçi bir yaklaşım ile sözkonusu GAIA paralaks ölçümlerinin erişilebilir olmalarını beklemeksizin program yıldızları için derlenecek güncel kırmızıöte (2MASS, IRAS, WISE, AKARI, SPITZER) renkleri ve TFOSC tayfları post-AGB kaynaklar için tayfsal enerji dağılımlarının (Spectral Energy Distribution-SED) oluşturulmasında kullanılacak ve SED uydurma yöntemi yardımıyla sözkonusu sistemlerin uzaklıklarının tespitine çalışılacaktır. Açıklama: Projedeki amaçların gerçeklenmesi aşamasında 2018B Türk zamanı için proje başvuru dönemi için “RV Tauri Türü Asimptotik Dev Kolu sonrası Dev/Superdev Yıldızların Tayfsal Takip Gözlemleri - I: Dikine Hız Ölçümleri” “Rv Tau Türü Asimptotik Dev Kolu Sonrası Dev/Süperdev Yıldızların Tayfsal Takip Gözlemler – II: RV Tau Türü Alt Gurup için Birinci İyonizasyon Potansiyeli Etkisi ve Doğası” başlıklı iki farklı proje başvurusu gerçekleştirilmiştir. TFOSC tayf çekeri kimyasal bolluk analizi için son derece düşük çözünürlüklü bir tayf çekerdir (echelle mod için R~5000). Gözlenecek RV Tau örnekleri için parlaklıkları 9-11 kadir arasında değişim gösteren, genellikle gün ve hafta mertebesinde zonklama dönemleri ve ilişkili çizgi profil değişimleri sergileyen (line profile 8variations) değişen yıldızlardır. İlave olarak dıkıne hız ölçümleri tabanlı bu proje kapsamında TFOSC yardımıyla sadece dikine hız ölçümlerinin gerçeklenmesi amaçlandığından yani yüksek çözünürlüklü bir tayf gereksinimi olmadığı için kaynaklar için verilecek poz süreleri Coude tayf çekeri ile kıyaslandığında nispeten düşük tutulacak ve böylelikle TFOSC tayf çekeri yardımıyla mümkün olduğunca fazla sayıda örneğin kısa zaman diliminde gözlenmesi mümkün olacaktır. Diğer taraftan Coude tayf çekeri ile gözlenebilecek kaynak sayısı parlaklık ve kaynakların gözlenebilirlikleri gibi kısıtlamalar nedeni ile nispeten az olacaktır ve kaynak sayının artırılması için poz sürelerinin artırılması ve aynı kaynak için ardışık pozlamaların yapılması bir zorunluluk teşkil edecektir. Bu durum ise ancak az sayıda kaynağın gözlemini mümkün kılacaktır.